Een aanval op de rechter is een aanval op de rechtsstaat

16 juni 2023

Op 12 juni jl. deed de Rechtbank Noord Nederland uitspraak in een Kort Geding, dat was aangespannen door omwonenden van een perceel waar lelies geteeld werden. De uitspraak was aanleiding tot veel discussie en dat is uitstekend. Het recht is niet statisch, maar ontwikkelt zich binnen een samenleving; en discussie is daarbij een prima middel.

Een deel van de reacties op het vonnis was ronduit afwijzend; en dat is akkoord, als deze inhoudelijk en/of juridisch van aard zijn. Ons rechtssysteem kent overigens een prima manier om gedane uitspraken opnieuw tegen het licht te houden. Dat heet Hoger Beroep. En uiteindelijk is het de Hoge Raad, die een eindoordeel velt. Zo werkt de rechtsstaat.

Het Dagblad van het Noorden dacht enkele dagen geleden te moeten bijdragen aan die discussie door middel van een zogenaamde ‘poll’ op de website. In de inleiding op de Stelling en ook in de formulering van de stelling zelf zat echter de mening opgesloten, dat de rechter in de uitspraak de wet terzijde had geschoven. En daarna konden wij dan – als argeloze lezers – nog eens onze stem uitbrengen. Nee, beste redactie van het Dagblad, de rechter baseert zich altijd en per definitie op de wet- en regelgeving. Waar je het eens of oneens mee kunt zijn, is de wijze waarop de rechter de wet heeft geïnterpreteerd en toegepast. Gelukkig heeft de redactie ingezien dat de stelling in deze vorm onterecht was en is deze offline gehaald.

Waar ik in ieder geval ook groot bezwaar tegen heb, is als de reacties op een vonnis zich richten op de individuele rechter(s), die een vonnis hebben uitgesproken. Dat kan niet aan de spreekwoordelijke ‘borreltafel’, maar het kan zeker niet in het publieke debat. Deze zelfde krant citeert op 13 juni jl. de ‘bollenbaas’ Jaap Bond van de KAVB: “Wij waren al gewaarschuwd dat deze rechter een enorme egotripper zou zijn…”. Het is de vraag of hij hier correct geciteerd is. Maar hoe dan ook, dit soort uitspraken zijn ronduit gevaarlijk.

Waar aanvallen op de rechter en op de rechterlijke macht toe leiden, leert ons de situatie in Polen. Daar is een partij aan de macht, die de onafhankelijke rechter volkomen ondermijnt. Laten we allemaal – politiek, pers, maatschappelijke organisaties en belangenbehartigers en wie dan ook – voorkomen dat we afglijden naar Poolse toestanden. De onafhankelijke rechter is een onmisbaar onderdeel van onze rechtsstaat.